” هر مصالحی خصوصیات خاص خود را دارد ، این ماییم که اگر می خواهیم از آن استفاده کنیم باید آن را درک کنیم .حقیقتا ارزش فولاد و بتن کمتر از چوب ، آجر و سنگ در صنعت ساختمان سازی نیست . ما باید همواره به یاد داشته باشیم که همه چیز به اینکه ما چگونه از مصالح استفاده می کنیم ربط پیدا می کند نه آن که مصالح چه هستند . ما باید همان طور که به عملکرد ساختمان هایمان وابسته ایم با مصالح ساختمان هایمان ارتباط و آشنایی داشته باشیم . ما باید بیاموزیم که یک ساختمان چه می تواند باشد ، چه باید باشد و چه نباید باشد و فقط ما ( معماران و مهندسان ) هستیم که با مصالح آشنا هستیم و ما هستیم که باید عملکرد آن ها را بدانیم . “
نوشته بالا از معمار و آرشیتیک برجسته آلمانی – آمریکایی میس ون در روهه از استادان پیشرو در معماری مدرن بود که از نظر گذراندیم .
مصالح در واقع گوشت و پوست و استخوان ساختمان به شمار می آیند از این رو برای اینکه مهندسین و عوامل اجرایی ساختمان ها بتوانند سازه هایی با کیفیت و خارق العاده با استحکام و دوام بالا در کنار زیبایی بیشتر خلق کنند می بایست اطلاعات جامعی در زمینه شناخت مصالح ساختمانی و سایر عوامل مربوط و اجرایی در ساختمان داشته باشند ، پس داشتن شناخت درست از عناصر و مصالح ساختمانی علاوه بر دقت در کار موجب کاهش هزینه ها و زیبایی سازه در کنار استحکام می شود و کاربرد مناسب آن ها موجب کاهش هزینه ها می شود .
مصالح ساده به مصالح طبیعی یا مصنوعی گفته می شود که مواد تشکیل دهنده آن ها مشابه باشد . مصالحی نظیر شن ، آجر ، سیمان ، بلوک و … جزء مصالح ساده به شمار می آیند .
مصالح مرکب به مصالح طبیعی و یا مصنوعی گفته می شود که در تولید و ساخت آن ها از چند متریال استفاده می گردد . انواع ملات ، بتن ، ایزوگام ، جی اف آر سی و … جزء مصالح مرکب هستند .
منظور از خواص ، رفتاری است که مصالح در طول زمان و در شرایط محیطی مختلف از خود بروز می دهند . بنابراین در انتخاب مصالح ، محل مصرف آن ها و شرایط محیطی حاکم از اهمیت ویژه ای برخوردارند . مصالح ساختمانی دارای دو خواص فیزیکی و شیمیایی هستند . خواص فیزیکی شامل عکس العمل مواد به صورت معمولا ظاهری و … و خواص شیمیایی شامل ترکیب آن ها با عناصر طبیعی مانند آب و هوا است . همچنین مواد و مصالح دارای خواص مکانیکی و رفتاری هستند که همه این ها باید توسط مهندسان در هنگام ساخت مورد بررسی قرار بگیرد .
خواص فیزیکی مصالح شامل اطلاعات پایه ای مواد و نیز عکس العمال آن ها در برابر عوامل جوی و اشکال مختلف نظیر الکتریسیته ، صوت و … است . خواص فیزیکی همان طور که از نام آن پیدا است ، بیشتر روی ظاهر تاکید می کند . ظاهر مواد مانند رنگ ، وزن ، حجم ، جرم ، پوکی ، تخلخل ، وزن حجمی ، وزن مخصوص ، همچنین مواردی مانند انتقال حرارت ، گرمای ویژه ، گرمای ذوب ، مقاومت در برابر آتش و مقاومت در برابر تغییرات دما از جمله خواص دیگر فیزیکی مصالح ساختمانی هستند .
خواص شیمیایی مصالح شامل آن دسته از ویژگی هایی هستند که به ساختار ، ترکیبات اولیه ، واکنش زایی ، نحوه روال مصالح تحت تاثیر شرایط مختلف و … مربوط می شوند . واکنش های شیمیایی که در مصالح رخ می دهند معمولا با تغییر حجم و جذب یا آزاد کردن گرما همراه بوده و برگشت ناپذیرند . از جمله رایجترین این واکنش ها می توان به شکفته شدن آهک ، گیرش سیمان ، گرفتن ماستیک ها و چسب ، خشک شدن رنگ ها ، خوردگی فلزات و … اشاره کرد . خواص شیمیایی که در ظاهر مهم نیستند ، اما نقش به سزایی در تعیین کیفیت مواد و مصالح ساختمانی دارند . در واقع کیفیت مواد در برابر هر گونه تغییرات شیمیایی توسط همین خواص تعیین می شود . مثل بیشتر ترک هایی که شما روی سطوح بعد از مدتی مشاهده می کنید ( علل ترک خوردگی بتن ) ، به خاطر توجه نکردن به خواص شیمیایی است .
در خواص مکانیکی مصالح ساختمانی ، مقاومت و پایداری آن ها در باربر نیروها را تعیین می کند . این خواص در تعیین مقاومت ساخحتمان و ضد زلزله بودن آن نقش بسیار اساسی و مهمی دارد . در واقع خواص مکانیکی رابطه مستقیمی با نیرو ، کار و انرژی دارد .
اولین دغدغه هر شخصی که در ساخت و ساز فعالیت می کند ، مقاومت مواد و مصالح به کار برده در ساختمان است . مقاومت فشاری ، کششی ، ضربه ای و پیچشی از چهار نوع مقاومتی هستند که برای تعیین کیفیت مقاومت مصالح ساختمانی مورد استفاده قرار می گیرند .
پیشنهاد مطالعه: برای ساختمان نمای سنگ بهتر است یا نمای بتن اکسپوز؟
در گذشته تعداد مصالح ساختمانی به بیش از صد نوع نمی رسید ولی در چند دهه اخیر دامنه انتخاب مصالح بسیار وسیع تر شده و شاید بتوان گفت که به یک میلیون هم می رسد و هر یک از ویژگی های خاص خود را دارند . امروز خواص و ویژگی های هر ماده در شرایط خاص آزمایشگاهی بررسی شده و اعداد و ارقام به دست آمده بر روی بسته بندی محصول ذکر می گردد . از این رو آشنایی مهندسین با این خواص و تاثیر آن ها انتخاب بهتر و مناسب تر را سبب می شود .
رایج ترین مصالحی که از گذشته تا امروز مورد استفاده قرار گرفته اند و همچنان جایگاه خود را در صنعت معماری و ساختمان سازی حفظ نموده اند چوب ، سیمان ، فلز ، آجر و بتن می باشد که به مصالح سنتی معروف هستند . این مصالح به دلیل مقاومت بسیار بالا و هزینه مقرون به صرفه در پروژه های مختلف مورد استفاده قرار می گیرند . اما در دنیای مدرن امروز روز به روز انواع مصالح ساختمانی نوین و مدرن نظیر جی اف آر سی و بتن اکسپوز توسط صنعتگران تولید و به بازار عرضه می شوند که در مقایسه با مصالح سنتی قابلیت ها و مزایای بی شماری دارند . این مصالح عمر سازه را طولانی تر می کنند و در برابر عوامل مختلف از مقاومت لازم برخوردارند . همچنین با گرایش دنیای مدرن به سمت هوشمند سازی ساختمان و اجرای اصول بهینه سازی مصر ف انرژی ، مصالح نوین دست سازندگان را برای برآورده کردن ایده های جدید طراحان و معماران و حتی مصرف کنندگان بیشتر باز گذاشته است . در مقالات بعدی در رابطه با مصالح سنتی و مدرن ، انواع آن ها و مزایا و ویژگی های آن ها به تفصیل صحبت خواهیم کرد .
مطالبی که خواندشان در رابطه با مصالح ساختمانی مدرن می تواند برایتان مفید باشد :