” هر مصالحی خصوصیات خاص خود را دارد ، این ماییم که اگر می خواهیم از آن استفاده کنیم باید آن را درک کنیم .حقیقتا ارزش فولاد و بتن کمتر از چوب ، آجر و سنگ در صنعت ساختمان سازی نیست . ما باید همواره به یاد داشته باشیم که همه چیز به اینکه ما چگونه از مصالح استفاده می کنیم ربط پیدا می کند نه آن که مصالح چه هستند . ما باید همان طور که به عملکرد ساختمان هایمان وابسته ایم با مصالح ساختمان هایمان ارتباط و آشنایی داشته باشیم . ما باید بیاموزیم که یک ساختمان چه می تواند باشد ، چه باید باشد و چه نباید باشد و فقط ما ( معماران و مهندسان ) هستیم که با مصالح آشنا هستیم و ما هستیم که باید عملکرد آن ها را بدانیم . “
نوشته بالا از معمار و آرشیتیک برجسته آلمانی – آمریکایی میس ون در روهه از استادان پیشرو در معماری مدرن بود که از نظر گذراندیم .
مصالح در واقع گوشت و پوست و استخوان ساختمان به شمار می آیند از این رو برای اینکه مهندسین و عوامل اجرایی ساختمان ها بتوانند سازه هایی با کیفیت و خارق العاده با استحکام و دوام بالا در کنار زیبایی بیشتر خلق کنند می بایست اطلاعات جامعی در زمینه شناخت مصالح ساختمانی و سایر عوامل مربوط و اجرایی در ساختمان داشته باشند ، پس داشتن شناخت درست از عناصر و مصالح ساختمانی علاوه بر دقت در کار موجب کاهش هزینه ها و زیبایی سازه در کنار استحکام می شود و کاربرد مناسب آن ها موجب کاهش هزینه ها می شود .
مصالح ساده به مصالح طبیعی یا مصنوعی گفته می شود که مواد تشکیل دهنده آن ها مشابه باشد . مصالحی نظیر شن ، آجر ، سیمان ، بلوک و … جزء مصالح ساده به شمار می آیند .
مصالح مرکب به مصالح طبیعی و یا مصنوعی گفته می شود که در تولید و ساخت آن ها از چند متریال استفاده می گردد . انواع ملات ، بتن ، ایزوگام ، جی اف آر سی و … جزء مصالح مرکب هستند .
منظور از خواص ، رفتاری است که مصالح در طول زمان و در شرایط محیطی مختلف از خود بروز می دهند . بنابراین در انتخاب مصالح ، محل مصرف آن ها و شرایط محیطی حاکم از اهمیت ویژه ای برخوردارند . مصالح ساختمانی دارای دو خواص فیزیکی و شیمیایی هستند . خواص فیزیکی شامل عکس العمل مواد به صورت معمولا ظاهری و … و خواص شیمیایی شامل ترکیب آن ها با عناصر طبیعی مانند آب و هوا است . همچنین مواد و مصالح دارای خواص مکانیکی و رفتاری هستند که همه این ها باید توسط مهندسان در هنگام ساخت مورد بررسی قرار بگیرد .
خواص فیزیکی مصالح شامل اطلاعات پایه ای مواد و نیز عکس العمال آن ها در برابر عوامل جوی و اشکال مختلف نظیر الکتریسیته ، صوت و … است . خواص فیزیکی همان طور که از نام آن پیدا است ، بیشتر روی ظاهر تاکید می کند . ظاهر مواد مانند رنگ ، وزن ، حجم ، جرم ، پوکی ، تخلخل ، وزن حجمی ، وزن مخصوص ، همچنین مواردی مانند انتقال حرارت ، گرمای ویژه ، گرمای ذوب ، مقاومت در برابر آتش و مقاومت در برابر تغییرات دما از جمله خواص دیگر فیزیکی مصالح ساختمانی هستند .
خواص شیمیایی مصالح شامل آن دسته از ویژگی هایی هستند که به ساختار ، ترکیبات اولیه ، واکنش زایی ، نحوه روال مصالح تحت تاثیر شرایط مختلف و … مربوط می شوند . واکنش های شیمیایی که در مصالح رخ می دهند معمولا با تغییر حجم و جذب یا آزاد کردن گرما همراه بوده و برگشت ناپذیرند . از جمله رایجترین این واکنش ها می توان به شکفته شدن آهک ، گیرش سیمان ، گرفتن ماستیک ها و چسب ، خشک شدن رنگ ها ، خوردگی فلزات و … اشاره کرد . خواص شیمیایی که در ظاهر مهم نیستند ، اما نقش به سزایی در تعیین کیفیت مواد و مصالح ساختمانی دارند . در واقع کیفیت مواد در برابر هر گونه تغییرات شیمیایی توسط همین خواص تعیین می شود . مثل بیشتر ترک هایی که شما روی سطوح بعد از مدتی مشاهده می کنید ( علل ترک خوردگی بتن ) ، به خاطر توجه نکردن به خواص شیمیایی است .
در خواص مکانیکی مصالح ساختمانی ، مقاومت و پایداری آن ها در باربر نیروها را تعیین می کند . این خواص در تعیین مقاومت ساخحتمان و ضد زلزله بودن آن نقش بسیار اساسی و مهمی دارد . در واقع خواص مکانیکی رابطه مستقیمی با نیرو ، کار و انرژی دارد .
اولین دغدغه هر شخصی که در ساخت و ساز فعالیت می کند ، مقاومت مواد و مصالح به کار برده در ساختمان است . مقاومت فشاری ، کششی ، ضربه ای و پیچشی از چهار نوع مقاومتی هستند که برای تعیین کیفیت مقاومت مصالح ساختمانی مورد استفاده قرار می گیرند .
در گذشته تعداد مصالح ساختمانی به بیش از صد نوع نمی رسید ولی در چند دهه اخیر دامنه انتخاب مصالح بسیار وسیع تر شده و شاید بتوان گفت که به یک میلیون هم می رسد و هر یک از ویژگی های خاص خود را دارند . امروز خواص و ویژگی های هر ماده در شرایط خاص آزمایشگاهی بررسی شده و اعداد و ارقام به دست آمده بر روی بسته بندی محصول ذکر می گردد . از این رو آشنایی مهندسین با این خواص و تاثیر آن ها انتخاب بهتر و مناسب تر را سبب می شود .
رایج ترین مصالحی که از گذشته تا امروز مورد استفاده قرار گرفته اند و همچنان جایگاه خود را در صنعت معماری و ساختمان سازی حفظ نموده اند چوب ، سیمان ، فلز ، آجر و بتن می باشد که به مصالح سنتی معروف هستند . این مصالح به دلیل مقاومت بسیار بالا و هزینه مقرون به صرفه در پروژه های مختلف مورد استفاده قرار می گیرند . اما در دنیای مدرن امروز روز به روز انواع مصالح ساختمانی نوین و مدرن نظیر جی اف آر سی و بتن اکسپوز توسط صنعتگران تولید و به بازار عرضه می شوند که در مقایسه با مصالح سنتی قابلیت ها و مزایای بی شماری دارند . این مصالح عمر سازه را طولانی تر می کنند و در برابر عوامل مختلف از مقاومت لازم برخوردارند . همچنین با گرایش دنیای مدرن به سمت هوشمند سازی ساختمان و اجرای اصول بهینه سازی مصر ف انرژی ، مصالح نوین دست سازندگان را برای برآورده کردن ایده های جدید طراحان و معماران و حتی مصرف کنندگان بیشتر باز گذاشته است . در مقالات بعدی در رابطه با مصالح سنتی و مدرن ، انواع آن ها و مزایا و ویژگی های آن ها به تفصیل صحبت خواهیم کرد .
مطالبی که خواندشان در رابطه با مصالح ساختمانی مدرن می تواند برایتان مفید باشد :